Masker

Bang voor afwijzing
Veel mensen denken dat als ze laten zien wat ze werkelijk denken en voelen, de ander ze misschien niet aardig vindt. Dat men dan niet meer met hen om wil gaan. Wat ook veel voorkomt is dat men het vermoeden heeft dat de ander hen toch niet zal begrijpen, waardoor doen alsof makkelijker is. Soms willen mensen de ander ook niet tot last zijn: daar heb je haar weer met haar gedoe, haar angsten of depressieve gevoelens. Naast deze redenen zijn er nog talloze andere redenen waarom iemand (onbewust) voor een masker kiest.

De kunst van het weglaten
Er zijn grofweg drie soorten maskers te onderscheiden. Het eerste masker bestaat vooral uit weglaten. Daarbij zeg je bijvoorbeeld wel wat je gaat doen of hebt gedaan, maar laat je weg hoe angstig je was of wat er verkeerd ging. Je werkelijke gevoelens en gedachten deel je niet, maar de oppervlakkige dingen wel.

Afleiden
Een andere manier die voor veel mensen werkt, is de focus verplaatsen naar de ander. Vraagt iemand hoe het met je gaat, dan zeg je snel ‘Ja, prima, maar vertel, hoe is de verhuizing gegaan/hoe gaat het met je nieuwe hond/hoe is het op je werk/hoe gaat het met de kinderen?’ Mensen vragen dan niet door, maar vertellen over zichzelf. Een andere manier is om wel veel te vertellen, maar over mensen in je omgeving, niet over jezelf. Zo lijkt het alsof je veel deelt maar gaat het nergens echt over jou.

Knap staaltje acteren
De derde manier die je zou kunnen zien als het opzetten van een masker is door actief een ander beeld neer te zetten. Je doet vrolijker, grappiger dan je je voelt, of maakt grappen over dingen die jou eigenlijk raken. Zo kun je bewust grappen maken over je gewicht, je slechte beheersing van de Nederlandse taal of hoe vaak je dingen vergeet, terwijl die dingen eigenlijk heel serieuze issues voor je zijn.

Beschermingsmechanisme
Een masker kan heel goed werken. Je lijkt sterker dan je je voelt, je kunt doen alsof je schaamte, schuldgevoel, angsten, onzekerheid of kwetsbaarheid er helemaal niet is. Zo bluf je je misschien door een moeilijke klus op het werk, een gevoelig gesprek met een vriend of zelfs door een relatie heen. Toch is een masker blijvend opzetten geen goed idee.

Hoezo dan?
De ander ziet niet wie je werkelijk bent en geeft om een persoon die niet bestaat. Mocht de ander erachter komen dat je anders bent dan je je hebt voorgedaan, kunnen ze zich verraden voelen, in de steek gelaten en gemanipuleerd. Die gevoelens doen geen enkele relatie goed, kan ik je vertellen. Daarnaast kun je je zelf zelfs een beetje verliezen in je verzonnen identiteit. Op een gegeven moment heb je zolang alsof gedaan, dat je niet meer goed weet wat je zelf nu precies voelt, denkt, wilt. Je gaat over je eigen grenzen heen omdat je niet bezig bent bij waar je voor staat, wat jij vindt. Dat is niet alleen heel moeilijk, vaak is het ook een heel eenzaam proces omdat het moeilijk is gevoelens te delen die je zelf niet goed (her)kent maar ook niet passen bij de rol die je steeds hebt laten zien.

Emmertje
Het verbergen van je ware gevoelens, het niet laten zien wie je werkelijk bent, slurpt enorm veel energie. Je bent steeds vaker snel vermoeidheid, je hebt weinig energie, geen zin meer in dingen waarvan je ze eerst leuk vond en je gevoelens van onbegrepen worden of het gevoel er niet bij te horen, wordt steeds groter. Je emmertje stroomt over en dat kan zich op verschillende manieren uiten. Het kan zijn dat het je bijna verlamt, je bent nergens meer toe in staat en stort in. Het kan ook zijn dat je woedeaanvallen krijgt, vriendschappen beëindigt en je nog meer terugtrekt. Hoe dan ook een ongezonde situatie.

De kant-en-klare-oplossing
Zou het niet heerlijk zijn als ik die had? Maar die bestaat niet. Niet alleen omdat iedereen uniek is, en ieder masker een eigen oorzaak en aanpak heeft, maar ook omdat als er al een oplossing is, deze niet kant-en-klaar is. Als je iets wilt veranderen, begint dat vaak met de bewustwording van het probleem. Wanneer zet je je masker op? Bij welke mensen doe je het vaker? En: waar probeer je je tegen te beschermen, wat maakt dat het masker nodig lijkt te zijn?

I am enough

Als je in kaart hebt waar je precies bang voor bent als je je ware gevoelens of aard laat zien, dan kun je onderzoeken of die angst realistisch is. Zou jij een vriendin veroordelen voor die gevoelens, zou jij haar laten vallen als ze zou denken zoals jij? Natuurlijk hoef je je masker niet in één keer af te zetten, dat zou ook niet lukken omdat je er vermoedelijk heel lang over gedaan hebt om hem te creëren. Maar onderzoek wat een verandering in je gedrag voor effect heeft, voor jou en voor je omgeving.
Je zet je masker in de meeste gevallen op omdat je vindt dat hoe je bent, niet goed genoeg is. Je oordeelt hard over jezelf, als je daarin stapjes kunt zetten, door te accepteren hoe je in elkaar zit, dan zul je merken dat er steeds minder momenten zijn waarbij je je masker nodig gaat hebben. Dat je het waard bent om gezien te worden zoals je bent.
Want zeg nou zelf, er is niemand zoals jij, en er zijn al zoveel anderen!

Hulp
En… je hoeft het niet alleen te doen. Neem iemand in vertrouwen die je hierbij helpt of zoek een ervaren hulpverlener die jou begrijpt. Beloon je zelf wanneer je kleine stappen hebt gezet, wees trots op wat lukt en wees niet te veel bezig met wat er is misgegaan. Je hoeft je masker niet weg te gooien, maar leer jezelf hoe je hem af en toe afzet en geniet van het zijn wie jij bent. In je puurste en meest oprechte vorm.

Ik ben er voor je
Ken je iemand die worstelt met het afzetten van een masker? Een lief bedoeld cadeautje dat zegt: ik begrijp je, ik ben er voor je en ik wil je een steuntje in de rug geven… het kan een wereld van verschil uit maken. Het brengt troost, geeft kracht, kan een hart onder de riem betekenen voor jouw dierbare in een moeilijke tijd.